‘Ποτέ δεν άφησα την εκπαίδευσή μου να σταθεί εμπόδιο στη μόρφωσή μου’
Αυτή η φράση του Μαρκ Τουέην θα πρέπει να αποτελεί το σύνθημα κάθε αγωνιζόμενου μαθητή, αναφερόμενος κυρίως στους μαθητές που διαγωνίστηκαν φέτος η άλλες χρονιές πανελλαδικώς στο γνωστό εξεταστικό σύστημα.
Μετά από μια σκληρή χρονιά γεμάτη σωματική και κυρίως ψυχολογική κούραση, λόγω του συνεχούς άγχους και της ανησυχίας για το τελικό αποτέλεσμα, οι μαθητές καταλήγουν ‘κατάκοιτοι’ με ένα κουρασμένο και αδρανή μυαλό . Έτσι, εύκολα μπορεί να καταλάβει κανείς ότι το υπάρχων σύστημα δέχεται παιδιά ζωντανά, δυναμικά με όρεξη και όνειρα και παράγει ‘νεκρούς’ και κουρασμένους φοιτητές με πρόωρη γήρανση που αναζητούν το σύγχρονο φοιτητικό όνειρο (κάτι αντίστοιχο του μικροαστικού αμερικάνικου ονείρου) που χαρακτηρίζεται από την πολύ απλή φράση ‘Φραπέ, τάβλι και δε βαριέσαι’.
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό, αν όχι στους περισσότερους τουλάχιστον σε ένα υπολογίσιμο ποσοστό των απόφοιτων του λυκείου; Γιατί μετά το λύκειο οι νέοι δεν είναι ενεργητικοί αλλά αντίθετα παρασύρονται από το μικροαστικά πρότυπα της εποχής; Ασφαλώς το πρώτο που θα σκεφτεί κανείς είναι πως η κύρια αιτία είναι η κούραση από το λύκειο. Όμως το καλοκαίρι, μετά την αποφοίτηση τους, έχουν την ευκαιρία να ξεκουραστούν και να χαλαρώσουν. Τι είναι αυτό λοιπόν που πραγματικά τους εμποδίζει, στα επόμενα χρόνια, από το να βγάζουν τη δυναμικότητα τους, να παράγουν ιδέες και δραστηριότητες και να παλεύουν για αυτές;
H απάντηση ίσως βρίσκεται στο γεγονός ότι το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σύστημα πετυχαίνει να τους προσανατολίζει στις νοοτροπίες που επιθυμεί, δηλαδή στην αδράνεια και την τεμπελιά, με μία πολύ απλή αλλά πονηρή παγίδα που στηρίζεται στην έμφυτη τάση του νέου να αντιδρά στις πιέσεις που δέχεται.
Του δημιουργεί λοιπόν την εντύπωση πως αυτά που τον καταπιέζουν είναι η μελέτη, η δημιουργικότητα ,η ανάπτυξη των ικανοτήτων και των δεξιοτήτων, οι λεγόμενες εφηβικές ανησυχίες και οι αναζητήσεις και με την βοήθεια άλλων πανίσχυρων μηχανισμών προσανατολισμού (βλέπε ΜΜΕ) τα ανάγει σε αρνητικά και ‘αντι-κούλ’ πρότυπα.
Έτσι, σε συνδυασμό με την πίεση που ασκεί (με τον συγκεκριμένο τρόπο διδασκαλίας που επιβάλλει) πετυχαίνει να προκαλεί τα παιδιά να αντιδράσουν. Η αντίδραση όμως αυτή αντί να έχει στόχο το σύστημα και τους υπεύθυνους χτυπάει την μόρφωση και την παιδεία που αποτελούν το προσωπείο και ταυτόχρονα την ασπίδα του ύπουλου αυτού μηχανισμού, που σαφώς προτιμάει αμόρφωτους νέους χωρίς ιδέες και προτάσεις.
Το τελικό συμπέρασμα, συνεπώς, είναι πως τα παιδιά στη προσπάθεια τους να αντιδράσουν κατά της καταπίεσης που δέχονται κάνουν κακό στον εαυτό τους αφού το υπάρχων σύστημα έχει καταφέρει να τους πείσει πως αυτό που παλεύουν είναι το διάβασμα και η μελέτη. Το ίδιο συμβαίνει ασφαλώς και με τους καθηγητές. Επειδή αποτελούν και αυτοί την βιτρίνα ενός απρόσωπου εκπαιδευτικού μηχανισμού δέχονται πολλά χτυπήματα, ενώ και οι ίδιοι πολλές φορές προσπαθούν να αντιδράσουν στην υπάρχουσα κατάσταση.
Πρέπει να τονιστεί όμως ξανά ότι αυτό το φαινόμενο (των κουρασμένων φοιτητών) δεν ισχύει (ευτυχώς) για όλους. Φυσικά υπάρχουν και νέοι που δεν τους αγγίζει το σύστημα αυτό και διατηρούν την όρεξη τους για μελέτη και αναζήτηση. Ωστόσο συμβαίνει σε ένα αρκετά μεγάλο αριθμό ατόμων και για αυτό άλλωστε είναι χρήσιμο να αναφερθούμε σε αυτό.
Γενικότερα, είναι σημαντικό το γεγονός πως η εκάστοτε εξουσία χρησιμοποιεί τέτοιες στρατηγικές σε πολλούς τομείς (εδώ βέβαια αναφερθήκαμε στο τομέα της παιδείας). Καταφέρνει πάντα να δίνει την κατεύθυνση που θέλει στην αντίδραση του λαού. Καταφέρνει να σπέρνει την διχόνοια μεταξύ των διάφορων κοινωνικών ομάδων, που είναι εμφανές πως σε συνδυασμό θα αποτελούσαν έναν ισχυρό εχθρό. Επίσης, σχεδόν πάντα, κάνει τους ανθρώπους να πιστεύουν πως πολεμούν το ίδιο το καθεστώς ενώ στη πραγματικότητα παλεύουν ενάντια σε αδέρφια τους η σε ιδέες και έννοιες που υποστηρίζουν. Έτσι και στο θέμα της παιδείας, οι μαθητές πολεμούν την μόρφωση και την ανάπτυξη των πνευματικών ικανοτήτων νομίζοντας πως αντιδρούν.
Αντίδραση ασφαλώς και πρέπει να υπάρχει. Όμως στη σωστή κατεύθυνση και συγκεκριμένα ενάντια στις αληθινές αιτίες που προκαλούν το πρόβλημα. Δεν πρέπει τα παιδιά να πιστεύουν πως η τεμπελιά και η απόρριψη της μάθησης είναι διαμαρτυρία. Αντίθετα με αυτόν τον τρόπο εξυπηρετούν τις προθέσεις του συστήματος που επιθυμεί ανθρώπους-κούτσουρα. Άλλωστε η μόνη διαμαρτυρία που μας έχει μείνει πια είναι η μόρφωση. Για αυτή πολέμησαν οι φοιτητές πριν από αρκετούς μήνες. Δεν πολέμησαν κατά της παιδείας (για να κάθονται άνετα στα σπίτια τους και να πηγαίνουν τις διακοπές τους) αλλά για την παιδεία.
Ας κοιτάξουμε να πολεμάμε αυτούς που ευθύνονται και όχι τη βιτρίνα που τοποθετείται επίτηδες μπροστά από τον αληθινό στόχο προορισμένη, άδικα, να σπάσει. Να μην επιτρέψουμε στην υπάρχουσα κατάσταση να μας κάνει να σιχαθούμε την μελέτη και τη δημιουργία, που αποτελούν την προαναφερθείσα βιτρίνα.
Ας πούμε λοιπόν ΝΑΙ στην ανάπτυξη του μυαλού και του σώματος, ναι στη μόρφωση, ναι στην αναζήτηση και ΟΧΙ στη τεμπελιά και στην αδράνεια και στην άστοχη αντίδραση και να προσπαθήσουμε όλοι να συνειδητοποιήσουμε την πραγματική απειλή (δηλαδή τις ελπίδες μερικών για διαμόρφωση μίας αμόρφωτης νεολαίας και όχι γενικά τη μόρφωση και τη μελέτη ως έννοιες) και αυτή να πολεμήσουμε και σε αυτή να αντιδράσουμε.
Μπάμπης Μανουσιάδης
3ο Λύκειο Κερατσινίου
